یك دهه برای حفاظت از اقیانوس ها؛
حفظ اقیانوس ها اولویت اول كشورهای جهان
با نامگذاری یک دهه بعنوان ˮعلوم اقیانوس شناسی و توسعه پایدارˮ تلاش می شود تا با ارتقای سواد جوامع نسبت به اقیانوس ها و نقش آنها در حیات ساکنان خشکی از این منبع عظیم محافظت گردد و این در شرایطی است که مطابق برخی آمارها ۹۰ درصد از جمعیت ماهیان بزرگ اقیانوس ها از بین رفته و ۵۰ درصد از صخره های مرجانی دریاها تخریب شده است و تعداد مناطق مرده اقیانوس ها ناشی از کاهش اکسیژن از ۴۵ نقطه در دهه ۶۰ میلادی، به دست کم ۷۰۰ منطقه هم اکنون رسیده است.
به گزارش این با من به نقل از ایسنا، اقیانوس ها با پوشش بیشتر از ۷۰ درصدی کره زمین، ۵۰ درصد اکسیژن این سیاره را تولید می کنند. همینطور دارای بیشترین تنوع زیستی در کره زمین هستند؛ ازاین رو منبع مهم، حیاتی و اصلی پروتئین برای بیشتر از یک میلیارد نفر در سرتاسر جهان به شمار می روند.
اقیانوس ها سهم مهمی در اقتصاد جهانی ایفا می کنند، به نحوی که تخمین زده می شود تا سال ۲۰۳۰ نزدیک به ۴۰ میلیون نفر در صنایع در رابطه با اقیانوس ها مشغول کار می شوند.
علیرغم گشاده دستی اقیانوس ها برای ساکنان خشکی، مطابق برخی آمارها ۹۰ درصد از جمعیت ماهیان بزرگ اقیانوس ها از بین رفته و ۵۰ درصد از صخره های مرجانی دریاها تخریب شده است. این از آن حکایت می کند که بشر بیشتر از مقدار قابل جبران، از اقیانوس ها برداشت کرده است.
بنابراین ضروری است برای محافظت از دریاها و اقیانوس ها تعادل جدیدی مبتنی بر شناخت آنها و چگونگی ارتباط انسان با آن شکل گیرد که فراگیر، ابتکاری و همراه با تبیین و ترویج تجربه های گذشته باشد.
چون که به قول دکتر بهروز ابطحی، رئیس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، دریا بر تغذیه، سلامت و بهداشت به علت مصرف بشر از آبزیان و جلوگیری از بیماری ها موثر است، ضمن آنکه اقتصاد جهان وابسته به دریا است، بگونه ای که گردش مالی ناشی از دریا ۳ تا ۶ تریلیون دلار برآورد شده است که رقم بالایی به حساب می آید.
وی ایجاد ۲۶۰ میلیون شغل از دریا را از دیگر اثرات اقتصادی دریا بر زندگی مردم نام برد و تصریح کرد: دریا منبع ثروت قابل استحصال است، به شرطی که آنرا درست شناسایی نماییم.
اقیانوس ها برای ما ساکنان خشکی اهمیت زیادی دارند؛ آنها برای ما منبع غذایی هستند، اکسیژن تولید می کنند، آب و هوا را تنظیم می کنند و اقیانوس ها بزرگراه حمل و نقل و تجارت جهانی به شمار می روند.
مطالعات جدید نشان داده است نرخ بی سابقه کاهش اکسیژن در اقیانوس ها به علت تغییر اقلیم، آلودگی آب ها، ورود فاضلاب به آنها و فعالیتهای کشاورزی، سبب گسترش سریع "مناطق مرده" در اقیانوس های جهان شده و باعث بروز تهدید زیستی برای زیست بوم ها و حیات دریایی شده است.
میزان کلی اکسیژن در اقیانوس ها تا حدود ۲ درصد افت کرده و تعداد "مناطق مرده" که به عارضه کم اکسیژنی گرفتار شده اند (یعنی میزان کاهش اکسیژن در آنها به مرز خطرناکی رسیده) از ۴۵ نقطه در دهه ۶۰ میلادی، به دست کم ۷۰۰ منطقه هم اکنون رسیده است.
خیلی از جانداران دریایی بزرگتر و فعال تر مانند کوسه، نیزه ماهی و ماهی تُن نمی توانند در این مناطق زندگی کنند و در بلند مدت در معرض خطر انقراض دسته جمعی قرار دارند، مگر آنکه روند کنونی برعکس شود.
ورود بیش از اندازه مواد مغذی به آنها، توسعه فعالیتهای کشاورزی و ورود سایر آلودگی ها همچون دلایلی اصلی کمبود اکسیژن در اقیانوس ها است، اما عامل اصلی این پدیده گرمایش جهانی است.
در طول دو دهه منتهی به سال ۲۰۱۹ دمای اقیانوس ها هر سال بیشتر از سال پیش شده و به اعتقاد کارشناسان این حوزه، میزان گرمایش اقیانوس ها هم ارز گرمایش حاصل از انفجار پنج بمب اتمی به قدرت بمب هیروشیما در هر ثانیه است.
تاکنون اقیانوس ها نقش حائل را بازی کرده اند و بیشتر از ۹۰ درصد گرمای حاصل از انتشار گازهای گلخانه ای را جذب کرده اند. اقیانوس ها حدود یک سوم گازهای گلخانه ای تولیدی را جذب می کنند. اما مطالعات نشان داده هرچه اقیانوس ها گرم تر شوند، این فرآیند جذب کندتر می شود. در نتیجه این گازها بیشتر در جو می مانند و سبب گرمایش بیشتر هوا خواهند شد
این واقعیات سبب شده که از جانب سازمان ملل از ۲۰۲۱ تا ۲۰۳۰ "دهه جهانی علوم اقیانوس شناسی برای توسعه پایدار" نامگذاری شود تا طی یک دهه با افزایش سواد اقیانوسی در میان آحاد جامعه از راه عرضه آموزش و فرهنگ سازی تاکید شود که اقیانوس ها میراثی است که باید برای ادامه حیات سالم نسل های آینده حفظ شود.
رئیس پژوهشگاه اقیانوس شناسی و علوم جوی در این حوزه خاطر نشان می کند: "بیوتکنولوژی دریایی"، "آبزی پروری در دریا"، "توریسم و اکوتوریسم دریایی"، "انرژی های تجدیدپذیر" و "استفاده از مواد معدنی در بستر دریا" ۵ مسیر فناوری و اقتصادی توسعه پایدار دریایی است که در ایران در این ۵ مسیر فعالیتهایی صورت گرفته است، به گونه ای که موفقیت ایران در حوزه علوم دریایی از مهندسی سواحل تا فیزیک و شیمی دریا روند رو به رشدی دارد و در رتبه های ۲۴ و ۲۵ جهانی قرار گرفته است.
وی ضمن اشاره به وضعیت خلیج فارس و دریای عمان با تکیه بر این که در خلیج فارس بیشتر از ۹۰۰ گونه ماهی وجود دارد، اضافه کرد: بعضی از ماهیان این حوضه آبریز مانند راشگو، حلوا سفید و سنگسر ارزش اقتصادی دارند. علیرغم این تنوع زیستی به علت وجود آلودگی ها و صید بی رویه، درحال کاهش این ذخایر زیستی هستیم و این مشکلی است که نه تنها در ایران، بلکه در کل جهان وجود دارد.
خلیج فارس از دریاهای نیمه بسته است که تنها از راه تنگه هرمز به آب های آزاد راه دارد و بیشتر از ۲۰ درصد ذخایر نفتی دنیا از راه این تنگه منتقل می شود و اگر آلودگی به خلیج فارس وارد شود، به علت دوره طولانی و ۵ ساله چرخش آب در این منطقه و تبخیر زیاد، ماندگاری زیادی خواهد داشت.
این در حالیکه طبق گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، هم اکنون حدود ۹۰ درصد صادرات نفت و فرآورده های نفتی خلیج فارس به وسیله نفتکش های دنیا از تنگه هرمز صورت می گیرد و سالیانه حدود ۴۰ هزار شناور از این تنگه عبور می کند.
علاوه بر آن آلودگی های نفتی منابع ساحلی و تخلیه آب های توازن کشتی ها، اکوسیستم و زیستگاه حیات خلیج فارس را در معرض خطرات جدی قرار داده است.
حاکم شدن چنین وضعیتی در اکوسیستم آبی جهان محصول بی خردی بشر بوده تا این محیط ها در معرض خطر قرار گیرند؛ ازاین رو بازگرداندن این اکوسیستم به حیات اولیه خود نیازمند همکاری جمعی است.
منبع: این با من
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب