تکنولوژی های جدید کشاورزی، راه صرفه جویی واقعی آب
به گزارش این با من، با تشدید کمبود منابع آبی در کشور و وابستگی شدید کشاورزی به آب، لزوم یافتن راهکارهای مؤثر برای کاهش مصرف و مدیریت بهتر منابع آبی بیشتر از پیش احساس می شود. پژوهشی جدید، گام مهمی در این حوزه برداشته و چاره هایی برای صرفه جویی در مصرف واقعی آب عرضه کرده است.
به گزارش این با من به نقل از ایسنا، کشاورزی آبی در ایران، که مسئول بیشتر از ۹۰ درصد مصرف کل آب در مناطق کم آب است، فشار شدیدی بر منابع آبی کشور وارد کرده است. از طرفی، مناطق حساس زیست محیطی مانند تالاب ها که ارتباط نزدیکی با اراضی کشاورزی دارند، بشدت تحت تاثیر این فشار قرار گرفته اند. برای نمونه، تالاب شادگان در استان خوزستان، به علت کشت بی رویه برنج و ضعف مدیریت آب در قسمت های بالادستی، حالا با بحران زیستی مواجه می باشد. دراین میان، مفهوم صرفه جویی واقعی آب که به معنای کاهش مصرف خالص آب در مزرعه و بازگرداندن آن به سایر مصارف زیست محیطی است، یکی از مهم ترین مباحث در مدیریت منابع آبی به شمار می آید. این شیوه، برخلاف صرفه جویی ظاهری که صرفا برداشت آب را می کاهد، بر کاهش واقعی مصرف تاکید دارد.
مطالعات نشان داده اند که مدیریت بهتر منابع آبی و استفاده از تکنولوژی های جدید می تواند مصرف آب کشاورزی را کاهش داده و در عین حال عملکرد محصولات را حفظ یا حتی افزایش دهد. این شیوه ها که بر کاهش تبخیر و تعرق واقعی آب یا ETa تمرکز دارند، می توانند در بهبود بهره وری آب و احیای منابع زیست محیطی نقش کلیدی ایفا کنند. در این راستا، بررسی فناوری های کشاورزی که بتوانند ETa را کاهش دهند، مبحث پژوهش های گوناگونی در جهان و ایران بوده است.
حسین دهقانی سانیج، دانشیار مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، به همراه گروهی از محققان از استانهای مختلف، در این خصوص تحقیقی جامع انجام داده اند. این پژوهش که بر شناسایی فناوری های به زراعی مؤثر در صرفه جویی واقعی آب در سه حوضه آبریز کشور متمرکز بود، نشان دهنده تعهد جدی محققان به یافتن راهکارهای علمی و عملی در مقابله با بحران آب است.
در این پژوهش، فناوری های کشاورزی مختلف در مزارع و باغ های کشاورزان در سه حوضه دریاچه ارومیه، طشک-بختگان، و مارون-جراحی مورد ارزیابی قرار گرفت. در سال زراعی ۱۴۰۰-۱۴۰۱، با همکاری کشاورزان محلی، اقداماتی نظیر اصلاح روش های آبیاری، برنامه ریزی دقیق مبتنی بر وضعیت خاک و گیاه، و استفاده از تکنولوژی های جدید در این مناطق اجرا شد. در مجموع، این مطالعه ۹۰ مزرعه و باغ را در این سه حوضه پوشش داد.
نتایج نشان داد که هرچند همه فناوری ها توانستند مصرف آب را کاهش دهند و بهره وری آب را بالا برند، اما برخی از این تکنولوژی ها در کاهش تبخیر و تعرق واقعی آب (ETa) هم بسیار مؤثر بودند. برای نمونه، ایجاد شیارهای دوطرفه در آبیاری سطحی و برنامه ریزی آبیاری قطره ای در حوضه دریاچه ارومیه، موفق به کاهش ETa به میزان ۱۸ درصد شد.
در حوضه طشک-بختگان، کوچک کردن کرت های آبیاری در باغات انار و پسته ETa را ۲۱ درصد کم کرد. همینطور در حوضه مارون-جراحی، روش های بهینه سازی جریان آب در سامانه های آبیاری سطحی توانست مصرف واقعی آب را به میزان ۱۴ درصد کم کند.
این یافته ها نشان داد که برای کاهش مصرف واقعی آب، تمرکز بر برنامه ریزی دقیق آبیاری بر مبنای شرایط خاک و گیاه و اصلاح سامانه های آبیاری موجود ضروری می باشد. این اقدامات نه تنها به حفظ زیست بوم منطقه کمک می کنند، بلکه کشاورزی پایدار را هم تقویت می نمایند.
اطلاعات تکمیلی این پژوهش مبین آن است که کاهش عمق آبیاری در این سه حوضه، به صورت متوسط بین ۱۹ تا ۳۰ درصد بود. همچنین، افزایش بهره وری آب در این مناطق، در بعضی موارد تا ۷۶ درصد رسید. این ارقام نشان دهنده اثرگذاری بالای فناوری های معرفی شده است، به شرطی که در سطح گسترده تر و با حمایت جدی از کشاورزان اجرا شوند.
شایان ذکر است این پژوهش که نتایج آن در فصلنامه «پژوهش آب در کشاورزی» وابسته به مؤسسه تحقیقات خاک و آب کشور انتشار یافته اند، نمونه ای از تلاشهای علمی برای مقابله با بحران آب و حفظ منابع زیست محیطی است. یافته های این پژوهش می توانند الگویی برای سایر مناطق کشور باشند و راهکارهایی عملی برای عبور از بحران آب عرضه کنند.
منبع: inbaman.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب