بررسی های قانون بودجه نشان داد؛
1 و نیم میلیون مترمربع زیربنای خوابگاهی دانشجویی نیاز به بازسازی دارد
این با من: ارزیابی عملکرد قانون بودجه 1402 در عرصه آموزش عالی نشان میدهد علاوه بر کمبودهای حوزه رفاهی دانشجویی، اعتبارات چشمگیری هم برای مصرف در کارهای فرهنگی دانشجویان و اساتید وجود ندارد.
به گزارش این با من به نقل از مهر، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارشی عملکرد تبصره ها و بندهای قانون بودجه سال ۱۴۰۲ که دارای بیشترین ارتباط با حوزه آموزش عالی و تحقیقات هستند و اهم مسائل دانشگاه ها و سایر مؤسسات آموزشی و پژوهشی در بخش دولتی در چهار حوزه فضای کالبدی، پژوهش، فرهنگی و اجتماعی و رفاهیات دانشجویی و میزان تحقق اعتبارات و عملکرد صندوق های رفاه دانشجویان وزارتخانه های علوم و بهداشت، تعدادی از دانشگاه ها و نیز جهاد دانشگاهی را بررسی نموده است. نتایج نشان میدهد مؤسسه های آموزش عالی و پژوهشی کشور نتوانسته اند از تسهیلات مالی خارجی موضوع تبصره ۳ بند «الف» بهره گیرند. همین طور تبصره بند «ل» با موضوع هزینه کرد حداقل پنج درصد از اعتبارات هزینه ای وزارت علوم و بهداشت به استثنای فصول (۱ و ۴ و ۶) در عرصه های فرهنگی، دینی، تربیتی و انقلابی دانشجویان و اساتید به علت ابهام در متن از نظر دامنه شمول حکم این ماده و صرف ۹۰ درصدی اعتبارات هزینه ای دانشگاه ها و سایر مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی در مصارف اجتناب ناپذیر (مانند حقوق و دستمزد)، عملکرد ضعیفی داشته است. مهمترین مسائل دانشگاه ها و مؤسسه های آموزشی و پژوهشی کاهش ارزش اعتبارات آموزش عالی کشور، باوجود رشد عددی این اعتبارات در دهه اخیر سبب ایجاد مسائل عمیقی در بیشتر دانشگاه ها و سایر مؤسسات آموزشی و پژوهشی کشور شده است. به عبارتی در سالهای اخیر بالای ۹۰ درصد اعتبارات اغلب دانشگاه ها و سایر مؤسسات آموزشی و پژوهشی تنها کفاف حقوق و دستمزد نیروی انسانی این مؤسسات را داده است. برای نمونه حدود ۹۲ درصد بودجه هزینه ای دانشگاه تهران به عنوان بزرگترین دانشگاه کشور با ۵۰ هزار نفر دانشجو، صرف پرداخت حقوق کارمندان و اعضای هیأت علمی می شود. درباب سایر دانشگاه ها نیز وضعیت به همین منوال است. در ادامه اهم مسائل مبتلا به دانشگاه های کشور ناشی از ضعف اعتبارات این دستگاهها، آمده است: * فرسودگی بنا و تأسیسات ساختمان های آموزشی و رفاهی با عنایت به این که بالای ۹۰ درصد اعتبارات هزینه ای دانشگاه ها و سایر مؤسسات آموزشی و پژوهشی صرف هزینه های غیرقابل اجتناب مانند حقوق و دستمزد نیروی انسانی می شود، اغلب این مؤسسات نتوانسته اند مبادرت به بازسازی بناهای رفاهی و آموزشی و تعمیر و بروزرسانی تأسیسات ضروری آنها کنند. اکنون صندوق های رفاه دانشجویان خوابگاه های دانشجویی را به ۵ سطح تقسیم بندی کرده اند که سطح ۵ نشان دهنده نامناسب ترین شرایط و سطح یک نشان دهنده مناسب ترین وضعیت خوابگاه است. اکنون بیش از ۷۸ هزار متر مربع با ظرفیت حدود ۵۵۰۰ نفر از خوابگاه های دانشگاه ها و سایر مؤسسات آموزشی و پژوهشی وابسته به وزارت علوم در سطح ۵ یعنی بدترین وضعیت به لحاظ میزان فرسودگی بنا و امکانات قرار دارند که بازسازی و نوسازی آنها تا رسیدن به سطح یک نیاز به حدود ۲۰۰ میلیارد تومان اعتبار دارد. همچنین، بیش از یک میلیون و ۶۸۵ هزار مترمربع دیگر از خوابگاه های دانشجویی در سطوح ۲ تا ۴ قرار دارند که نیاز به بازسازی و رسیدن به سطح یک دارند. بطور کلی بازسازی و تعمیرات خوابگاه های وابسته به صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم به بیش از ۲، ۴۶۱ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد. علاوه بر این بیش از ۷۷ هزار مترمربع معادل ۸ درصد زیربنای خوابگاه های وزارت بهداشت بالای ۵۰ سال سن دارند و حدود ۱۰۵ هزار مترمربع دیگر یعنی ۱۱ درصد بین ۴۰ تا ۵۰ سال سن دارند. همچنین، بنابر گزارش دانشگاه های تهران، خوارزمی، شیراز، تبریز و غیره تعدادی از ساختمان ها و تأسیسات ساختمانی آنها فرسوده شده و نیاز به بازسازی و ایمن سازی دارند. باید توجه کرد ضعف در تحقق اعتبارات تملک دارایی های سرمایه ای در سال ۱۴۰۲ در بعضی از دانشگاه ها نشان دهنده ادامه وضعیت موجود است. برای نمونه در ۸ ماهه نخست سال ۱۴۰۲ میزان تحقق اعتبارات تملک دارایی سرمایه ای دانشگاه فردوسی مشهد صفر، دانشگاه یاسوج تنها ۱۲ درصد و جهاد دانشگاهی ۲۸ درصد بوده است. * ضعف کارهای فرهنگی و اجتماعی با وجود تصریح بند «ل» تبصره ۹ قانون بودجه سال ۱۴۰۲ درباب هزینه کرد حداقل ۵ درصد از اعتبارات هزینه ای وزارتخانه های علوم و بهداشت در کارهای «فرهنگی، دینی، تربیتی و انقلابی دانشجویان و اساتید»، هزینه کرد دانشگاه ها دراین زمینه به علت مصرف بیش از ۹۰ درصد اعتبارات هزینه ای برای سایر برنامه ها ازجمله حقوق و دستمزد، به ناچار به حاشیه رفته است. با این شرایط لازم است در قوانین بودجه سالیانه در ردیف های اختصاصی هر دانشگاه، ردیف جداگانه ای برای برنامه ها و کارهای فرهنگی در نظر گرفته شود. اهمیت موضوعات و مسائل فرهنگی باتوجه به تعطیلی کارهای فرهنگی در دوران همه گیری کرونا و فراگیری و تأثیرات شبکه های اجتماعی، اهمیت مضاعفی پیدا کرده است. * افت کیفیت و کمیت رفاهیات دانشجویی اعتبارات هزینه ای صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم که برای برنامه های بسیار مهم و مختلفی نظیر ازدواج، اسکان، فرزندآوری، یارانه تامین خوابگاه، وام تحصیلی برای دانشگاه های دولتی و غیردولتی در کلیه دوره ها و مقاطع در دانشگاه های دولتی غیرپزشکی و غیردولتی نظیر دانشگاه آزاد اسلامی در نظر گرفته شده است، تنها ۱، ۱۴۰ میلیارد تومان در قانون بودجه سال ۱۴۰۲ پیش بینی شده که در ۸ ماهه نخست این سال حدود ۵۸ درصد آن تحقق یافته است. هرچند در صورت تحقق صددرصدی نیز به علت سرانه پایین این اعتبارات (سهم هر دانشجو حدود ۳۶۵ هزار تومان) کفاف همه برنامه های فوق مانند کمک هزینه شهریه، اسکان و غیره را نمی دهد. ردیف مستقل وام شهریه دانشجویی از سال ۱۴۰۰ حذف شده که به عدم توانایی این صندوق در پرداخت وام شهریه به اغلب متقاضیان دامن زده است، بطوریکه در سال ۱۴۰۲ تنها به ۱۰۰ هزار نفر یعنی حدود ۳ درصد دانشجویان غیرپزشکی در دو بخش دولتی و غیردولتی قابلیت پرداخت وام وجود داشته است. علاوه بر این، اعتبارات تملک دارایی سرمایه ای این صندوق تنها به میزان ۴ میلیارد تومان برای برنامه تعمیرات اساسی و تجهیزات پیش بینی شده بود که میزان تحقق آن تا آذرماه سال ۱۴۰۲ صفر بوده است. بنابراین، با محدودیت اعتبارات رفاهی دانشگاه ها و سایر مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی از یکسو و محدودیت مضاعف اعتبارات صندوق رفاه دانشجویان و مصارف گوناگون آن از طرف دیگر نمی توان به تحقق سیاست های جمعیتی کشور و قوانین مرتبط مانند ماده ۱۰۳ قانون برنامه ششم توسعه و ماده ۷ قانون پشتیبانی از خانواده و جوانی جمعیت با موضوع راه اندازی، تکمیل، تامین و تجهیز خوابگاه های متأهلین دانشجو در دانشگاه ها امید داشت. بر طبق اطلاعات این جدول میزان تحقق اعتبارات هزینه ای صندوق رفاه دانشجویان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حدود ۵۰ درصد (۳۵۰ میلیارد تومان) بوده و این صندوق موفق شد نزدیک به ۱۲۱ هزار فقره وام به حدود ۷۰ هزار نفر و مجموعاً به مبلغ ۳۴۳ میلیارد تومان پرداخت کند. با اینحال در نزدیک به ۴۳ دانشگاه / دانشکده علوم پزشکی خوابگاه متأهلی وجود ندارد و تنها تعداد ۸۸۸ سایت / سرای متأهلی در ۲۱ دانشگاه و دانشکده علوم پزشکی وجود دارد. بر این اساس، با وجود بیش از ۴۲ هزار نفر دانشجوی متأهل در دانشگاه ها و سایر مؤسسات آموزش عالی وزارت بهداشت، این تعداد واحد خوابگاهی متأهلی به هیچ وجه پاسخگوی نیاز به خوابگاه متأهلی نیست و تنها دو درصد از دانشجویان متأهل را می تواند پوشش دهد. باتوجه به آن چه گذشت در وضعیت موجود تامین رفاهیات دانشجویی از قبیل هزینه های تردد، غذا و خوابگاه های دانشجویی که از هزینه های اجتناب ناپذیر محسوب می شوند، بصورت حداقلی تامین می شود. این موارد برای دانشگاه هایی که در حاشیه و یا خارج از شهر قرار گرفته اند به علت نیاز بیشتر به خدمات ایاب وذهاب مشکل تر است.
جدول میزان تحقق اعتبارات مصوب سه دانشگاه ایلام، یاسوج و فردوسی مشهد و صندوق های رفاه وزارتخانه های علوم و بهداشت (میلیارد تومان)
در این گزارش به تبصره های قانون بودجه هم اشاره شده است. با اهمیت ترین تبصره در این زمینه در قانون بودجه سال ۱۴۰۲ تبصره «۹» است که چند بند آن به حوزه آموزش عالی مرتبط می باشد. در این گزارش بندها و تبصره های مختلف در رابطه با این حوزه بررسی شده است. تبصره ها و بندهای بررسی شده در موضوعات متفاوتی شامل گرفتن تسهیلات از بانکها با اولویت خرید و تکمیل خوابگاه های متأهلی و تجهیزات آزمایشگاهی موضوع تبصره «۹» بند «الف»، واریز وجوه اداره شده پرداختی از محل بازپرداخت وام های شهریه دانشجویی از سال ۱۳۸۵ تا سال ۱۴۰۲ به حساب صندوق های رفاه دانشجویی به عنوان کمک موضوع تبصره «۹» بند «ب» و هزینه کرد حداقل پنج درصد از اعتبارات هزینه ای وزارت علوم و بهداشت به استثنای فصول ۱ و ۴ و ۶ در عرصه های فرهنگی، دینی، تربیتی و انقلابی دانشجویان و اساتید موضوع تبصره «۹» بند «ل» بوده است. جدول میزان بررسی تبصره های قانون بودجه سال ۱۴۰۲ در عرصه آموزش عالی تبصره / بند تبصره «۹» بند «ب» موضوع تبصره واریز وجوه اداره شده پرداختی از محل بازپرداخت وام های شهریه دانشجویی از سال ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۲ به حساب صندوق های رفاه دانشجویی به عنوان کمک عملکرد مبلغ بازپرداخت وام های شهریه توسط دانشجویان دانشگاه تحت نظارت وزارت علوم به صندوق رفاه دانشجویی در ۸ ماهه سال ۱۴۰۲، حدود ۱.۸ میلیارد تومان بوده است. این صندوق از محل منابع در اختیار خود به دانشجویان دانشگاه های آزاد اسلامی (۲۸)، دانشگاه دولتی (۱۷)، دانشگاه پیام نور (۱۶)، غیرانتفاعی (۱۴) علمی- کاربردی (۴) و دانشجویان دستگاه های اجرائی (یک) و درمجموع ۸۰ میلیارد تومان پرداخت شده است. مبلغ بازپرداخت وام های شهریه توسط دانشجویان دانشگاه تحت نظارت وزارت بهداشت به صندوق رفاه دانشجویی در ۸ ماهه سال ۱۴۰۲ صفر است. این صندوق از محل منابع در اختیار خود تا حالا به ۷۰ هزار دانشجو در قالب های مختلف وام دستیاری، وام شهریه، ودیعه مسکن، تولد فرزند، کمک بلاعوض حدود ۳۴۳ میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کرده است. (این مبلغ برای سال ۱۴۰۱ حدود ۵۰۰ میلیارد تومان بوده است که به حدود ۱۰۰ هزار نفر پرداخت شده است.) دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی در این بین ۳۱ میلیارد تومان وام شهریه از صندوق رفاه وزارت بهداشت وام دریافت کرده اند. اظهارنظر کارشناسی سال ۱۳۹۵ آخرین سال پرداخت وجوه اداره شده به صندوق های رفاه بوده که بازپرداخت آنها از سال ۱۳۹۸ تا ۸ ماهه اول سال ۱۴۰۲ تا ۹۵ درصد بوده است. یعنی هر ساله به طور متوسط ۲۰ درصد محقق شده است. میزان اعتبارات باقیمانده از کل وجوه اداره شده مربوط به سال تا پایان ۱۳۹۵ حدود ۵ درصد است که احیانا سال ۱۴۰۲ محقق می گردد. بدین سبب در نظر گرفتن سقف ۳۰۰ میلیارد تومان برای بازپرداخت وجوه اداره شده به صندوق های رفاه، غیر واقعی است و شفافیت بودجه را تحت تأثیر قرار می دهد، ضمن این که برای پرداخت مانده بدهی دانشجویان تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امام خمینی (ره) ایجاد ردیف جداگانه ای ذیل اعتبارات صندوق های رفاه دانشجویان مورد پیشنهاد است. تبصره / بند تبصره «۹» بند «الف» موضوع تبصره گرفتن تسهیلات از بانکها از محل توثیق اموال توسط دانشگاه ها، مؤسسات آموزشی و پژوهشی دولتی و پارک های علم و فناوری تا سقف درآمد اختصاصی سال ۱۴۰۱ و هزینه کرد آن با اولویت خرید و تکمیل خوابگاه های متأهلی و تجهیزات آزمایشگاهی عملکرد دانشگاه های ذیل وزارت علوم با بهره گیری از تسهیلات این بند مبادرت به ساخت ۸ پروژه خوابگاهی با اولویت خوابگاه های متأهلی کردند. درباب پرداخت سود تسهیلات بر بر اساس گزارش وزارتخانه علوم تنها یک میلیارد تومان در سال ۱۴۰۲ یارانه سود و کارمزد تسهیلات بانکی از جانب صندوق رفاه دانشجویان این وزارتخانه پرداخت شده است که دانشگاه های آیت الله بروجردی و سمنان از سنوات قبل مشمول پرداخت یارانه سود و کارمزد در اولویت پرداخت بودند.
بر بر اساس گزارش صندوق رفاه این وزارتخانه تعداد ۱۴ دانشگاه وابسته به وزارتخانه بهداشت حدود ۴۲۸ میلیارد تومان تسهیلات ساخت از بانکهای عامل دریافت کرده اند. ۲۰ دانشگاه و دانشکده دیگر درحال گذراندن مراحل دریافت تسهیلات هستند. در همین زمینه، صندوق رفاه دانشجویان وزارت بهداشت ۳۰ میلیارد تومان یارانه سود و کارمزد تسهیلات بانکی برای این دانشگاه ها پیش بینی کرده که حدود ۲۸ میلیارد تومان پرداخت شده است. تعداد کل دانشجویان وزارت بهداشت ۲۷۴ هزار نفر است که از این تعداد ۴۲ هزار نفر متأهل هستند. تعداد ۸۸۸ سؤیت / سرای متأهلی در ۲۱ دانشگاه و دانشکده علوم پزشکی وجود دارد. اظهارنظر کارشناسی چالش های این بند به شرح زیر است:
- محدود بودن درآمد اختصاصی خیلی از دانشگاه ها که گرفتن تسهیلات تا حداکثر سقف درآمد اختصاصی دانشگاه ها تعیین شده است.
- وجود دیوانسالاری و ضعف در همکاری بانکها با دانشگاه ها برای گرفتن و اعطای تسهیلات.
- محدودیت اعتبارات صندوق های رفاه دانشجویان برای پرداخت یارانه سود و کارمزد تسهیلات.
بطور کلی با عنایت به این که بیش از ۳۵۰ هزار دانشجوی متأهل در کشور وجود دارد، آمارهای فوق درباب ایجاد خوابگاه های متأهلین به هیچ وجه پاسخگوی نیاز کشور نیست. پیشنهاد: افزایش اعتبارات عمومی صندوق های رفاه دانشجویی و ایجاد ردیف جداگانه برای یارانه سود و کارمزد تسهیلات برای پرداخت به دانشگاه هایی که موفق به گرفتن تسهیلات شده اند. تبصره / بند تبصره «۹» بند «ل» موضوع تبصره هزینه کرد حداقل پنج درصد از اعتبارات هزینه ای وزارت علوم و بهداشت به استثنای فصول ۱ و ۴ و ۶ در عرصه های فرهنگی، دینی، تربیتی و انقلابی دانشجویان و اساتید عملکرد به علت این که تماماً یا درصد بالایی از اعتبارات هزینه ای دانشگاه ها صرف فصول ۱ و ۶ می شود، عملاً اعتبارات چشمگیری برای مصرف در «قالب کارهای فرهنگی، دینی، تربیتی و انقلابی دانشجویان و اساتید» باقی نمی ماند. علیرغم این اغلب دانشگاه ها از محل های دیگر برای مصارف فوق هزینه کرده و دارای عملکرد بوده اند. برای نمونه دانشگاه های ایلام، یاسوج، فردوسی مشهد و شهید بهشتی به ترتیب ۱.۵ میلیارد، ۷۵۵ میلیون، ۳ میلیارد و ۶.۴ میلیارد تومان در این زمینه ها هزینه کردند. اظهارنظر کارشناسی ۱- ابهام حقوقی درباب این بند از این منظر که آیا شامل دانشگاه ها و مؤسسات آموزشی هم می شود یا فقط مربوط به وزارتین است.
۲- تصویب دیرهنگام بخشنامه اجرائی به علت ابهامات حقوقی.
۳- نبود ردیف جداگانه ای برای مصرف در کارهای موضوع بند فوق بررسی وضعیت اعتبارات عمومی تعدادی از دانشگاه ها نشان میدهد بیش از ۹۰ درصد اعتبارات این دانشگاه ها صرف هزینه های اجتناب ناپذیر نظیر حقوق و دستمزد می شود و امکان پرداختن به سایر برنامه ها و فعالیت را برای آنها دشوار کرده است. بنظر می رسد چنین وضعیتی بر اغلب مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی کشور حاکم باشد. نتیجه این شرایط در دانشگاه ها و سایر مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی دولتی فرسودگی بناها و تأسیسات ساختمان های آموزشی و رفاهی کاهش کارهای فرهنگی و اجتماعی و افت کیفیت و کمیت رفاهیات دانشجویی بوده است، بطوریکه بیش از ۱.۵ میلیون مترمربع از زیربنای خوابگاه های دانشجویی نیاز به بازسازی دارند. میزان اعتبارات هزینه های صندوق های رفاه دانشجویان وزارت علوم نشان میدهد این اعتبارات با برنامه ها، فعالیت ها و تکالیف قانونی پیش بینی شده برای این صندوق تناسب ندارد (سهم
هر دانشجو ۳۶۵ هزار تومان)، برای مثال تنها حدود ۳ درصد از دانشجویان تحت پوشش این صندوق شانس دریافت وام شهریه دارند. ازجمله تکالیف صندوق های رفاه دانشجویی که عمل به آنها از عهده این صندوق ها خارج یا بسیار دشوار است، پرداخت یارانه سود و کارمزد تسهیلات با اولویت تسهیلات مربوط به راه اندازی و تکمیل خوابگاه های متأهلین موضوع بند «الف» تبصره «۹» به علت محدودیت اعتبارات صندوق های رفاه دانشجویان برای پرداخت یارانه سود و کارمزد تسهیلات است. پرداخت مازاد هزینه تحصیلی دانشجویان تحت پوشش کمیته امام خمینی (ره)، سازمان بهزیستی کشور و ایثارگران و فرزندان آنها موضوع بند «ب» تبصره «۹» از محل این بند ممکن نبوده است. برای اینکه میزان اعتبارات صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم و بهداشت از محل این بند بهترتیب ۱.۸ میلیارد تومان و صفر بوده است.
منبع: این با من
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب