در چهارمین نشست كاشتن برای آینده بررسی شد
موانعی که بر سر راه اثرگذاری تحقیقات قرار دارد
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فناوری ایران (ایرانداک) درباب موضوع «تاثیر پژوهش ها» به اهمیت نیازسنجی اشاره نمود و ضمن بیان اینکه گاهی پژوهشگران مسئله یابی نمی کنند و مسئله سازی می کنند!، اظهار داشت: موضوع مهم دیگر به کارگیری یافته ها توسط جامعه است و جامعه باید پذیرای پژوهش باشد.
به گزارش این با من به نقل از ایسنا، دکتر بهروز رسولی در چهارمین نشست از سلسله نشست های کاشتن برای آینده که امروز با مبحث اثربخشی پژوهش (Impact) برگزار شد، ضمن اشاره به هدف از انجام نخستین پژوهشها اظهار داشت: در ابتدا هدف انجام پژوهشها این بوده که مردم را نسبت به پدیده های مختلف آگاه کند، ولی در طول زمان فاصله بین دانشگاه ها و مردم و صنعت، بیشتر و بیشتر شد.
وی در مورد تأثیر پژوهش یا research impact توضیح داد: یکی از اهداف انجام تحقیق حل کردن مسائلی است که جامعه با آن درگیر است. بر همین مبنا میتوان تأثیر پژوهش را یک تغییر مثبت و سودمندی تعریف کرد که یک تحقیق می تواند خارج از دانشگاه و در دنیای واقعی به ارمغان بیاورد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فناوری ایران (ایرانداک) با بیان اینکه اهمیت تأثیر پژوهش و اندازه گیری آن از سالهای دور مطرح گردیده است، اظهار داشت: این مورد ابتدا توسط خود پژوهشگران عنوان شد و پژوهشگران می خواستند تاثیرگذاری پژوهش هایشان را بدانند. سپس دانشگاه ها به این مورد توجه نشان دادند و هم اکنون، این مورد در سطح کشورها و به صورت بین المللی مطرح گردیده است و همه به این مورد توجه پیدا کرده اند.
رسولی در پاسخ به این سؤال که پژوهشها معمولا به چند دسته تقسیم می شوند؟، به نتایج مطالعه مروری که در این عرصه انجام داده است، اشاره نمود و توضیح داد: یکی از مهم ترین تاثیرات پژوهش این است که با پژوهش، فهم جامعه خویش را افزایش دهیم. برخی پژوهشها به بررسی و تفسیر یک پدیده می پردازند. زمانی که دلیل و تفسیر یک پدیده را می دانیم، می توانیم برای آن برنامه ریزی داشته باشیم. ازاین رو این یکی از تاثیرات پژوهش است.
وی افزود: بخش دیگری از تاثیرات پژوهش، در ارتباط با بحث های نگرشی است. برخی پژوهشها کمک می کنند تا نگرش جامعه نسبت به یک مبحث تغییر کند و یا نگرش مردم را به یک سمت هدایت کند. برای مثال خروجی و تأثیر یک پژوهش می تواند در نگرش مردم در مورد واکسن اثرگذار باشد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فناوری ایران (ایرانداک) ضمن اشاره به تأثیر اقتصادی پژوهشها اظهار داشت: یکی از مهم ترین تاثیرات پژوهش می تواند مسائل اقتصادی باشد. بنابراین برخی اوقات تأثیر پژوهش را بر GDP بررسی می کنند تا مشخص شود پژوهش توانسته بر رشد اقتصادی اثرگذار باشد و سبب افزایش GDP شود؟
وی افزود: تأثیر بر روی خدمات و تولید، مسائل زیست محیطی و توسعه تکنولوژی بخش های دیگر از تاثیرات پژوهشها هستند. میتوان بررسی کرد که آیا پژوهش توانسته در مورد چالش های زیست محیطی و تغییرات اقلیمی تاثیری داشته باشد و اینکه چقدر توانسته با توسعه تکنولوژی زندگی مردم را تغییر دهد؟
رسولی در مورد دیگر تاثیرات پژوهش، اظهار نمود: سلامتی و پزشکی، نحوه سیاستگذاری و قانون گذاری، افزایش ظرفیت های منابع انسانی و ظرفیت های پژوهشی، ایجاد تغییرات و پیشرفت های فرهنگی و بهبود عقاید خاص، از دیگر اثرات پژوهشها هستند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فناوری ایران (ایرانداک) برای تشریح مسیر رسیدن به اثرگذاری پژوهش، به مثالی اشاره نمود و اظهار داشت: برای مثال وقتی ما می خواهیم چراغ خانه های یک شهر را روشن نماییم، احتیاج به مسیری داریم که از طراحی لامپ و فرآیندهای مختلف آغاز می شود و سپس به روشنایی می رسد. اگر در هر یک از این بخش های این مسیر نقص وجود داشته باشد و چراغ روشن نشود و یا افراد در نهایت راضی به روشن کردن چراغ نشوند، نمی توان گفت این کار به هدف رسیده. ازاین رو پژوهش هم نیازمند یک فرایند است و باید تمام فرآیندهای آن به درستی صورت گیرد. از طراحی سوال پژوهش تا نحوه انجام و اشتراک گذاری و... و تا وقتی که مصرف کننده پژوهش از آن استفاده نکند، نمی توان گفت اثرگذاری اتفاق افتاده است.
وی ضمن اشاره به اهمیت مساله یابی پژوهشگران، افزود: به صورت کلی تأثیر پژوهش مانند یک چرخه است. ابتدا پژوهشگر باید نیاز و مساله را به درستی تشخیص دهد، اگر این نیاز تشخیص داده نشود، نباید منتظر اثرگذاری بود. یکی از بحث های جدی این است که پژوهشگران مساله یابی نمی کنند و مساله سازی می کنند! و گاهی ترجیح می دهند پژوهشی انجام دهند که مورد توجه نشریات باشد، حتی اگر مورد نیاز جامعه نباشد!
رسولی به کیفیت تحقیقات اشاره نمود و اظهار داشت: مبحث دیگر نحوه انجام تحقیق است و اینکه چقدر یک تحقیق خوب و باکیفیت انجام شده، می تواند در هدف نهایی یعنی اثرگذاری پژوهش، نقش داشته باشد.
وی افزود: مرحله بعد اشتراک گذاری و share کردن یافته های پژوهش است و پژوهشگر باید بتواند به درستی مساله را به اشتراک بگذارد. اینکه چگونه این یافته ها به دست مخاطب می رسد، مساله مهمی است. درک سیاست گذار با درک پژوهشگر متفاوت می باشد و نمی توان با زبان پژوهشگر با سیاست گذار صحبت کرد.
عضو هیات علمی ایرانداک مرحله نهایی را «به کارگیری این یافته ها توسط مخاطب و جامعه» معرفی نمود و اظهار داشت: به کارگیری یافته ها توسط جامعه، مبحث مهمی است ولی این مرحله از کنترل پژوهشگر خارج است. جامعه باید پذیرای پژوهش باشد.
رسولی در مورد محدودیت هایی ارزیابی تأثیر پژوهش اظهار داشت: گاهی اوقات بین پژوهش و مشاهده تاثیرات آن، یک شکاف زمانی وجود دارد و نمی توان بلافاصله اثرات پژوهش را دید. مثلا تحقیقات اینشتین، همان زمان خیلی مورد توجه قرار نگرفت، ولی پس از ۵۰ سال، بعنوان یکی از بنیان های فیزیک شناخته شد. بنابراین باید توجه داشت که چه زمانی باید تأثیر پژوهش را اندازه گیری نماییم.
وی ضمن اشاره به مطالعات انجام شده در این عرصه اظهار داشت: حقیقت این است که بسیار کم به این مورد توجه شده است و به صورت عمیق این مورد بررسی نشده است. در پژوهش های مختلف به دو سال، پنج سال و حتی ۱۷ سال پس از انجام پژوهش اشاره شده ولی نمی توان آنرا تضمین نمود. در رشته های مختلف می تواند این مورد متفاوت باشد.
عضو هیات علمی ایرانداک افزود: برای مثال در پزشکی یافته ها خیلی زود قدیمی می شوند. همینطور امکان دارد مسائل دیگری هم در تأثیر پژوهش نقش داشته باشند. مثلا جهت بررسی تأثیر پژوهش برای اقتصاد، گاهی مسائل خارجی دیگر اتفاق می افتد و سبب می شود وضعیت اقتصادی بهبود پیدا کند و یا بدتر شود. در این شرایط نمی توان گفت این مورد ناشی از این پژوهش بوده است.
وی در ادامه نبود یک استاندارد واحد برای تأثیر پژوهش، تردیدهای اخلاقی در مورد تاثیرگذاری ها، هزینه بر بودن ارزیابی تأثیر پژوهش را بعنوان دیگر محدودیت ها و چالش های مبحث ایمپکت پژوهش معرفی نمود.
رسولی در بخشی از سخنان خود به استراتژی های مختلف برای سنجش تأثیر پژوهش اشاره نمود و اظهار داشت: یکی از روش ها ارزیابی کیفی است و برای تأثیر پژوهش از خود پژوهشگران می پرسند. در خیلی از دانشگاه های جهان به این صورت انجام می شود و در وب سایت دانشگاه به شکل گزارش منتشر می شود.
وی افزود: رویکرد دیگر، رویکرد کمی است که در آن صرفا از راه بررسی برخی شاخص ها اندازه گیری می شود. بر مبنای تجاربی که وجود دارد، خیلی از متخصصان بر این باورند که رویکرد آمیخته و به صورت بررسی همزمان کمی و کیفی کاربردی تر است. در خیلی از مسائل، شاخص خاصی برای اندازه گیری وجود ندارد و باید این امکان را به محقق و تیم پژوهشی داد که تاثیرگذاری پژوهش خویش را مطرح کنند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب